Venture capital – zalety i wady z punktu widzenia małego i średniego biznesu

Wady finansowania venture capital

Najistotniejszą wadą, z punktu widzenia niewielkich, zwłaszcza rodzinnych firm, jest nieunikniona zmiana struktury kapitałowej firmy. Oznacza to w praktyce nie tylko konieczność podziału wypracowanego zysku, ale również podział władzy. Daje się zaobserwować niechęć przedsiębiorców do podzielenia się z firmą. Utrata części władzy, świadomość, że teraz działania zarządu będą kontrolowane i weryfikowane wzbudza wśród nich opór przed podjęciem decyzji o udziale kapitału venture w ich przedsięwzięciu. Szczególnie widoczne jest to w firmach, które wyrosły z zakładów rzemieślniczych. Dotąd przedsiębiorca był nie tylko właścicielem, podejmował ponadto wszystkie istotne decyzje w firmie. W tych firmach, gdzie występuje niechęć do delegowania władzy, w sposób szczególny pojawia się również niechęć do kapitału z zewnątrz. Podstawowe zastrzeżenia przedsiębiorcy sprowadzają się do obaw: –  że fundusz chce przejąć jego firmę „za grosze”, –  że przejmując kontrolę nad firmą w szybkim czasie doprowadzi do zmiany zarządu i zmieni strategię działania firmy, marginalizując przedsiębiorcę zarówno jako współwłaściciela jak i zarządzającego. Wyżej zdefiniowany charakter inwestycji typu venture capital wyklucza jednak taki scenariusz. Kolejną wadą, z punktu widzenia rentowności kapitału własnego, jest fakt, że wniesiony kapitał pracuje dla funduszu, nie dla przedsiębiorcy. Za możliwość korzystania z pieniędzy banku należy oczywiście zapłacić (prowizje, odsetki), jednakże efekty finansowe osiągnięte dzięki zaangażowaniu tego kapitału są dochodem przedsiębiorcy. Do wad zaliczyć trzeba także zdecydowanie niższą niż w ofercie publicznej wycenę akcji (przedstawiciele funduszy sami przyznają, że jest to najdroższe z możliwych źródło pieniędzy) oraz brak możliwości transferu branżowego know-how, co ma miejsce w przypadku inwestycji dokonanej przez inwestora branżowego. Postrzegany często jako wadę czasowy charakter zaangażowania kapitału przez venture capital nie ma w istocie większego znaczenia dla przedsiębiorcy, gdyż wyjście z inwestycji jest problemem funduszu venture capital. Pod warunkiem jednak, że przedsiębiorca uzgodni wcześniej z funduszem zasady, na jakich fundusz opuści firmę. W przeciwnym razie nabywcą pakietu udziałów należących dotychczas do funduszu venture capital może być inwestor niezainteresowany kontynuowaniem strategii realizowanej przez przedsiębiorcę i dążący do zmarginalizowania jego roli w spółce. Oczywiście zagrożenie przejęciem kontroli przez niepożądanego wspólnika może wystąpić równie dobrze, a może z większym prawdopodobieństwem, na rynku publicznym.

Wnioski

Oczywiście kapitał venture nie jest optymalnym źródłem finansowania dla wszystkich firm. Kiedy firma działa na stabilnym rynku, ekspansję jest w stanie sfinansować z zysku i kredytów bankowych, to nie ma potrzeby sięgania po bardzo drogi kapitał z funduszy venture capital. Każdy przedsiębiorca, rozważając możliwość finansowania swojego biznesu ze środków funduszy venture capital, powinien rozważyć wszelkie argumenty przemawiające za i przeciw takiemu rozwiązaniu. Zważyć przedstawione tu wady i zalety pod kątem własnych możliwości, potrzeb i oczekiwań. Generalnie jednak korzyści z inwestycji venture capital zdecydowanie przewyższają wynikające z tego faktu ograniczenia i wpływają korzystnie na konkurencyjność zasilonych tym kapitałem firm. Według European Venture Capital Association (EVCA) firmy zasilone przez venture capital zwiększają zyski w tempie 35 procent rocznie, eksport o 34 procent na rok, a sprzedaż produktów zwiększają w tempie pięciokrotnie szybszym, niż firmy z listy 100 najlepszych firm brytyjskich Financial Times. Sektor venture capital miał ( i ma nadal) kluczowe znaczenie dla rozwoju przemysłu w krajach wysokorozwiniętych. Zwłaszcza jego wsparcie dla sektora wysokiej technologii przyczynia się do szybszego rozwoju gospodarczego. Dzięki wsparciu udzielanemu rozpoczynającym działalność młodym przedsiębiorcom, wiele firm może powtórzyć sukces Intela, Compaqa, Lotusa czy Xeroxa (firmy te korzystały z kapitału venture capital). Tym bardziej w krajach takich jak Polska, gdzie istnieje konieczność szybkiego zmniejszenia dystansu do innych krajów, istnieje potrzeba zapewnienia venture capital właściwych warunków rozwoju. W sytuacji, gdy polski rynek kapitałowy jest rachityczny, banki niezwykle konserwatywne w finansowaniu małego i średniego biznesu oraz wobec braku znaczącej podaży kapitału typu angel financing (osoby fizyczne inwestujące w niewielkie firmy), to, jeśli pominiemy kapitał możliwy do pozyskania od członków rodziny i znajomych, venture capital pozostaje jedynym realnym źródłem finansowania małych, dynamicznych firm.

Artykuł ukazał się pierwotnie w miesięczniku „Manager” listopad 2003r.