Prawne aspekty inwestowania funduszy venture capital

Ostatnim etapem negocjacji jest sporządzenie umowy i jej podpisanie.

Stosuje się standardowo dwa rodzaje umów. Są to: umowa przedwstępna oraz umowa pod warunkiem zawieszającym.

Umowa przedwstępna powinna zawierać:

·        pełny opis transakcji;
·        szczegółowy  opis praw  i obowiązków stron po dokonaniu  transakcji regulujący sprawy:

–         nadzoru, kontroli inwestora nad spółką,
–         uprawnień inwestora jako akcjonariusza w spółce,
–         sposobu rozwiązywania sporów / wykup akcji,
–         wyjścia inwestora ze spółki;

·        zobowiązanie do zawarcia umowy przyrzeczonej poprzez oznaczenie warunków (terminu), po spełnieniu których umowa przyrzeczona zostanie zawarta;
·        oświadczenia i zapewnienia stron dotyczących (przykłady):

–         prawa do zawarcia i wykonania umowy,
–         stanu technicznego i prawnego majątku spółki,
–         rzetelności sprawozdań finansowych spółki,
–         stanu zobowiązań finansowych spółki, w szczególności zobowiązań podatkowych oraz innych w stosunku do Skarbu Państwa,
–         zobowiązań spółki w zakresie spraw pracowniczych,
–         rzetelności  informacji dotyczących działalności spółki,
–         zgodności działalności spółki z przepisami prawa,
–         spraw spornych;

·        uregulowania dotyczące sposobu wykonywania nadzoru nad działalnością spółki poprzez:

–         załączenie zgody rady nadzorczej na podjęcie określonych czynności,
–         załączenie zgody walnego zgromadzenia / zgromadzenia wspólników,
–         określenia sposobu reprezentacji spółki;

·        określenie prawa właściwego dla umowy;
·        określenie sposobu rozstrzyganie sporów (sąd powszechny czy sąd polubowny);
·        określenie kosztów (opłata skarbowa / podatek od czynności cywilnoprawnych) i wskazanie płatnika;
·         określenie spraw związanych z cesją praw wynikających z umowy.

Drugi rodzaj stosowanej umowy – umowa pod warunkiem zawieszającym – zawiera te same elementy, co umowa przedwstępna z wyjątkiem zobowiązania do zawarcia umowy przyrzeczonej. Zawarcie transakcji następuje automatycznie po spełnieniu się warunków zawieszających.

Po zamkniętych negocjacjach i podpisaniu umowy następuje dalszy etap polegający na uzyskaniu odpowiednich zgód i zezwoleń. Jest on szczególnie istotny w krajach, w których rynek kapitałowy podlega dużym ograniczeniom prawnym.

W przypadku Polski istnieje konieczność uzyskania zezwoleń Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Komisji Papierów Wartościowych  i Giełd.

Po pokonaniu uciążliwych barier administracyjnych strony umowy przystępują do zamknięcia transakcji. Następuje objęcie akcji lub udziałów w podwyższonym kapitale akcyjnym (zakładowym)  istniejącego przedsiębiorstwa, rzadziej nabycie akcji lub udziałów istniejącego przedsiębiorstwa czy też utworzenie nowego przedsiębiorcy.

Po dokonaniu transakcji następuje wprowadzenie przedstawicieli funduszu do  organów kontroli działających w spółce, czasami także do zarządu. Następuje wprowadzanie zmian, uzgodnionych wcześniej w umowie,  w przepisach wewnętrznych spółki regulujących sposób jej funkcjonowania. W taki sposób dochodzi do zmian w statucie (umowie) spółki i regulaminach organizacyjnych.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że większość funduszy stara się już podczas negocjacji ustalić optymalną ścieżkę wyjścia z inwestycji i postanowienia te, przewidujące ustanowienie szczególnych stosunków prawnych pomiędzy inwestorem a przedsiębiorcą (np. prawo pierwokupu), mają swoje miejsce w umowie.